Πολλές φορές στις Γενικές Συνελεύσεις στων Συλλόγων μας, όπως και γενικότερα στην παρέμβασή μας στο Πανεπιστήμιο, ως μέλη της Πανσπουδαστικής ΚΣ, ανοίγουμε ως κυρίαρχο το ζήτημα η έρευνα που γίνεται στα πανεπιστήμια να εξυπηρετεί τις λαϊκές ανάγκες, να είναι αποκλειστικά χρηματοδοτούμενη από το κράτος, ενώ συνολικά η λειτουργία του Πανεπιστημίου και όλων των ερευνητικών ιδρυμάτων να συμβάλλουν στην κοινωνική πρόοδο.
Το τελευταίο διάστημα, στη Γαλλία, κράτος-μέλος της ΕΕ, που αν και με μια πιο έυρωστη από την Ελληνική οικονομία, ακολουθείται παρόμοια πολιτική σε ότι αφορά την Παιδεία, αλλά και την Υγεία, την Εργασία, την Ασφάλιση κλπ. έχουν ξεσπάσει δυναμικές απεργίες και κινητοποιήσεις, από το λαό που διακδικεί τις πραγματικές σύγχρονες ανάγκες του.
Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό, ένας επιστήμονας αστρονόμος, έστειλε ένα γράμμα στον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, εξηγώντας την ανάγκη που υπάρχει για την κρατική χτηματοδότηση της έρευνας και την πραγματική ελευθερία της, καθώς και πώς αυτή συμβάλλει στην κοινωνική πρόοδο.
Γενικότερα, δεν ασπαζόμαστε το σύνολο όσων γράφονται στο άρθρο, αλλά το δημοσιεύουμε καθώς είναι αρκετά ενδιαφέρον.
Από Le Monde της 3.11.07:
Χωρίς την θεωρίας της σχετικότητας δεν θα υπήρχε το GPS
του Cédric Foellmi
Κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,
Σας γράφω με στόχο να σας μιλήσω για τη γαλλική έρευνα. Όχι για την ανάπτυξη ή τις καινοτόμες εφαρμογές, αλλά για τη βασική δημόσια έρευνα για κοινωφελείς σκοπούς. Δε θα σας κουράσω με μιαν απλοϊκή απαρίθμηση των επιπτώσεων της χρόνιας υποχρηματοδότησης, αν και σκοπεύω να σας ζητήσω πολλά χρήματα. Κυρίως, αφού θα ήθελα να αντιληφθείτε πως η σύνδεση της βασικής έρευνας με τις βιομηχανικές εφαρμογές θα αποφέρει την αναπόφευκτη καταστροφή της πρώτης από σήμερα κιόλας, αλλά και των τελευταίων μεσοπρόθεσμα.
Πρέπει να ξέρετε πως δεν έχω καμία επαφή με οιαδήποτε βιομηχανία ή επιχείρηση, μεγάλη ή μικρή, και πως τούτο δε θα μ’ενδιέφερε διόλου. Ακριβώς αυτό το γεγονός, πως είμαι δηλαδή τελείως ακατάλληλος για οποιαδήποτε άμεση οικονομική χρήση, είναι που με κάνει να πιστεύω πως το ταπεινό μου παράδειγμά είναι αντιπροσωπευτικό μιας μεγάλης σιωπηλής μερίδας των ερευνητών τούτης της χώρας. Είμαι αστρονόμος.
Παρατηρώ τα άστρα. Έχω ειδικευτεί σε εκείνα τα άστρα που γίνονται μαύρες τρύπες. Δεν είναι καταπληκτικό; Κι ειλικρινά, δε φαντάζεστε πόσο πολύ με χρειάζεστε, κύριε Πρόεδρε. Θα ήθελα να σας πείσω, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγς σε στομφώδεις κοινοτοπίες: “Πρέπει να αναπτύξουμε μια οικονομία της γνώσης“, ή στο ακόμα πιο ανόητο “από αρχαιοτάτων χρόνων, οι άνθρωποι παρατηρούν τον ουρανό“.
Έχετε σίγουρα χρησιμοιήσει ήδη ένα GPS. Όμως υπάρχει ένα βασικό συστατικό του GPS που προέρχεται απευθείας από τη βασική έρευνα: λέγεται γενική σχετικότητα κι ανακαλύφθηκε από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Είναι απλούστατο: αν δεν υπήρχε η θεωρία της σχετικότητας, δε θα υπήρχε το GPS. Αυτά τα δύο πράγματα δε φτιάχτηκαν από τα ίδια πρόσωπα: η σχετικότητα προηγείται του GPS.
Ο λόγος για τον οποίο εσείς, κύριε Πρόεδρε, έχετε ανάγκη από αστρονόμους είναι πολύ απλός: ο πλανήτης Γη δε χωράει τις ιδέες μας. Βέβαια, υπάρχουν γιγάντια ερευνητικά κέντρα όπως το CERN και το ITER (σ. τ. μτφρ. διεθνούς φήμης γαλλικά ερευντικά κέντρα στη φυσική σωματιδίων και πυρηνική φυσική αντίστοιχα) αλλά αυτό δε είναι αρκετό. Απέχει πόρρω από το να είναι αρκετό. Χρησιμοποιούμε λοιπόν το Σύμπαν και τ’αστέρια. Είναι το μόνο “ερευνητικό κέντρο” που μας επιτρέπει να φτάσουμε στις απώτατες διαστάσεις της φύσης, απαραίτητες για να μαγειρεύουμε αδιάκοπα τις ιδέες μας. Οι μαύρες τρύπες είναι ένα τέλειο παράδειγμα: μέχρι σήμερα μόνο η σχετικότητα (η ίδια εκείνη των GPS) μας επιτρέπει να τις κατανοούμε. Η σχετικότητα χρησιμεύει στην κατασκευή μοντέλων για το σύμπαν και για τις μαύρες τρύπες, κυρίως. Και για τα GPS επίσης. Οι αστρονόμοι θέλουν να κατανοήσουν το Σύμπαν και τα άστρα και, καθώς το κάνουν, διευρύνουν σιγά-σιγά το πεδίο δράσης των μηχανικών. Δεν συμβαίνουν αντίστροφα αυτά τα πράγματα.
Πρέπει να ξέρετε πως δεν κάνουμε “κοινωνική” έρευνα, με την έννοια πως δεν επιδιωκουμε με κανένα τρόπο να θεραπεύσουμε τις φτωχότερες των ιδεών. Μονάχα σε ό,τι αφορά την αστρονομία της παρατήρησης, στα δυο χρόνια, τουλάχιστον, που κάνει μια νέα ιδέα να γεννηθεί, έχουν ήδη δημοσιευτεί περίπου 25.000 νέα άρθρα. Τον ανταγωνισμό και την κουλτούρα των αποτελεσμάτων, τα ξέρουμε πολύ καλά και δε χρειαζόμαστε μαθήματα από κανένα.
Αντιθέτα με αυτά όμως, το σύστημα της δημόσιας βασικής έρευνας, πρέπει να διέπεται από εξαιρετική σταθερότητα. Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας είμαστε οι πιο καλά εξοπλισμένοι (το GPS), αλλά σκεφτόμαστε μάλλον τόσο αργά όσο και στην Αρχαιότητα. Κι ενώ η ανάπτυξη της βιομηχανικής καινοτομίας μπορεί να συσχετιστεί με τον αριθμό των μηχανικών, δε συμβαίνει το ίδιο και με τη βασική έρευνα και τους ερευνητές. Κριτήριο βέλτιστης ποιότητας της έρευνας δεν είναι η ταχύτητα εκτέλεσης ενός έργου, ούτε τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας αλλά η ελευθερία όσων εμπλέκονται σε αυτήν.
Ας μιλήσουμε λοιπόν ειλικρινά, κύριε Πρόεδρε. Ας μιλήσουμε για την ελευθερία μου, την ελευθερία σκέψης και κίνησης. Πώς θέλετε να παραγματοποιήσω ποιοτική έρευνα αν ο υλικός μου ορίζοντας είναι διετής, ίσα-ίσα δηλαδή ο χρόνος επώασης μιας νέας ιδέας; Πώς θέλετε να πραγματοποιήσω την έρευνα αιχμής που χρειάζεστε, όταν ο μισθός μου είναι λίγο παραπάνω από τον ελάχιστο; Είμαι 33 ετών, με 14 χρόνια ανώτατων σπουδών, μιλάω τρεις γλώσσες, έχω ιδέες και φιλοδοξίες, ήδη 8 χρόνια εμπειρίας στο εξωτερικό, και κανένα πόρο για να ταξιδέψω και μέσα για να προσλάβω φοιτητές. Ποιός θα με πληρώσει, Κύριε Πρόεδρε, αν όχι εσείς;
Τα μέσα που μου παρέχετε είναι εξαιρετικά ανεπαρκή. Το Πανεπιστήμιό μου είναι στα πρόθυρα της χρεωκοπίας. Το ερευνητικό μου κέντρο, με αύξηση 20% σε δυναμικό, είναι ένα από τα μοναδικά δυο γαλλικά κέντρα που δεν είδαν την ελάχιστη επιχορήγησή τους να μειώνεται. Η ομάδα στην οποία εργάζομαι δε θα πάρει ούτε δεκάρα από το ερευντικό μου κέντρο. Μ’αυτά και μ’εκείνα, θα πάρουμε 10.000 ευρώ από τα εθνικά κονδύλια. Η ομάδα μου έχει δεκάξι άτομα: 625 ευρώ το χόνο ανά ερευνητή για φέτος! Μήπως έχετε κάποια προτίμηση για το τι χρώμα μολύβια να παραγγείλουμε;
Δε σας ζητώ ούτε ελεημοσύνη, ούτε το φεγγάρι. Σας ζητάω μερικά εκατομμύρια ευρώ. Γρήγορα. Σας ζητώ να σταματήσετε να χρηματοδοτείτε την αμερικανική έρευνα. Να μην θεωρείτε τους ερευνητές υπαλλήλους της Total ή του στρατού. Σε ανταπόδοση, δε σας υπόσχομαι απολύτως τίποτα. Οι συναδελφοί μου, και μόνον αυτοί, θα κρίνουν την ποιότητα της δουλειάς μου και την αποδοτικότητά μου. Η πραγματικά ελεύθερη διάθεση πόρων και μέσων για την έρευνα προϋποθέτει μια ριζική αλλαγή του συστήματος. Δεν βλέπω παρά έναν μόνο λόγο, γιατί αυτή δεν έχει ήδη γίνει: τον έλεγχο, την ασφυκτική καθοδήγηση. Παρόλο που μπορώ να καταλάβω ότι θα έπρεπε να καθοριστεί μια επιστημονική πολιτική σε εθνική κλίμακα, προκειμένου να γίνουν μεγάλες επενδύσεις (ITER), διαπιστώνω ότι αυτή η στόχευση είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη και εξαιρετικά καταπιεστική για τους ερευνητές. Θα θέλατε να καθοδηγήσετε τα ερευνητικά μου προγράμματα, κύριε Πρόεδρε; Τα ερευνητικά μου προγράμματα για τις μαύρες τρύπες του γαλαξία;
Δεν θα δούλευα ποτέ για την Total, ούτε για το μελλοντικό GPS. Δουλεύω με πείσμα για να ξεπεράσω τον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Για το λόγο αυτό πρέπει να παραμερίσουμε το Εθνικό Κέντρο Έρευνας (ANR), γιατί η δημόσια βασική έρευνα είναι ένας χείμαρρος και όχι μια συλλογή από μικρά μπουκαλάκια που ονομάζονται “προγράμματα”. Και μην μου ζητάτε να αποκτήσω ένα ακόμα, το χιλιοστό δίπλωμα ή μια διατριβή επί υφηγεσία. Διπλώματα έχουμε όλοι μας αρκετά. Τώρα έχουμε ανάγκη κύριως ελευθερία, και ελευθερία δράσης.”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου